GIẢI PHÁP PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG
CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LONG AN

       Bạo lực học đường (BLHĐ), theo khoản 5, Điều 2, Nghị định 80/2017/NĐ-CP ngày 17/7/2017 của Chính phủ "Quy định về môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường" có quy định rõ: là hành vi hành hạ, ngược đãi, đánh đập; xâm hại thân thể, sức khỏe; lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm; cô lập, xua đuổi và các hành vi cố ý khác gây tổn hại về thể chất, tinh thần của người học xảy ra trong cơ sở giáo dục hoặc lớp độc lập. BLHĐ ảnh hưởng an ninh trật tự tại trường, để lại hậu quả nghiêm trọng về thể chất và tinh thần cho học sinh khi bị bạo lực. Công tác phòng, chống BLHĐ tại trường trung học phổ thông (THPT) nhằm xây dựng môi trường học tập an toàn, thân thiện cho học sinh là vấn đề hết sức cần thiết giúp cho tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh đảm bảo thực hiện đầy đủ kế hoạch và chương trình giáo dục toàn diện (đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp); có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; xây dựng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

       Hiện nay tỉnh Long An có 44 trường THPT, trong đó 39 trường công lập và 05 trường ngoài công lập. Thời gian qua, việc thực hiện công tác phòng, chống BLHĐ của học sinh tại các trường được Đảng bộ và chính quyền các cấp quan tâm chỉ đạo, điều hành nhằm việc xây dựng môi trường học tập an toàn, thân thiện, không có bạo lực. Qua khảo sát trực tiếp các chủ thể liên quan^[1], các cấp, các ngành đã triển khai thực hiện nhiều biện pháp để phòng, chống BLHĐ và đã đạt được một số kết quả nhất định: tập trung chỉ đạo điều hành, tuyên truyền các văn bản liên quan phòng, chống bạo lực học đường[2]; tổ chức các mô hình có biện pháp phòng chống bạo lực phù hợp…góp phần tích cực cho gia đình, xã hội, các cấp nhận biết, quan tâm nhiều hơn trong thực hiện, hạn chế những hành vi bạo lực trong nhà trường. Tuy nhiên, với những nhân tố tác động trực tiếp, gián tiếp, khách quan và chủ quan thì từ năm học 2018-2019 đến hết năm học 2022-2023, toàn tỉnh đã xảy ra 108 vụ BLHĐ với hơn 218 học sinh vi phạm^[3] hậu quả gây ra cả về thể xác và tinh thần ảnh hưởng trực tiếp đến việc học tập, sự phát triển học sinh; Nguyên nhân chủ yếu là do: việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật một số địa phương, nhà trường còn hạn chế; vai trò đội ngũ giáo viên bộ môn, chủ nhiệm tham gia; việc phối hợp 3 môi trường giáo dục "Gia đình – Trường học – Xã hội" ở một vài địa phương chưa tốt;

       Tình hình đó, để góp phần cho việc phòng, chống BLHĐ của học sinh THPT hiệu quả hơn thời gian tới, đề tài xin đề xuất một số giải pháp cơ bản sau:

       Một là, tiếp tục quan tâm nâng cao nhận thức về phòng, chống BLHĐ của học sinh THPT

       Các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, ngành giáo dục tiếp tục quán triệt nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác phòng, chống BLHĐ đến toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và nhân dân ở các xã, phường, thị trấn. Đổi mới nội dung và đa dạng các hình thức tuyên truyền phổ biến pháp luật về phòng, chống BLHĐ: qua hệ thống truyền thanh, các cụm loa cơ sở; câu lạc bộ pháp luật, thi tìm hiểu pháp luật, nói chuyện chuyên đề,... Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tuyên truyền phổ biến pháp luật qua đó người dân tra cứu, tìm kiếm thông tin pháp luật về phòng, chống BLHĐ qua các trang thông tin điện tử uy tín, chất lượng,…

       Sở Giáo dục và đào tạo, tiếp tục phối hợp các ngành chức năng tỉnh (Công an, Sở Lao động -Thương bình và xã hội, Tỉnh Đoàn, ngành dân số,…) chỉ đạo, hướng dẫn trường THPT phối hợp các cơ quan tổ chức tập huấn, nói chuyện chuyên đề về phòng, chống tội phạm, ma túy, vi phạm pháp luật; phòng, chống BLHĐ; phòng, chống xâm hại trẻ em; an ninh trật tự trong cơ sở giáo dục,…

       Trường THPT tăng cường tuyên truyền phổ biến pháp luật liên quan về phòng, chống BLHĐ đến giáo viên, học sinh thông qua các cuộc họp cơ quan, họp tổ chuyên môn, họp Công đoàn, các tiết sinh hoạt dưới cờ, bản tin, một số môn học đạo đức, giáo dục công dân,… góp phần nâng cao nhận thức tình trạng BLHĐ xảy ra, xây dựng môi trường học tập an toàn, lành mạnh. Lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục đạo đức, lối sống vào nội dung, chương trình môn học; trang bị cho học sinh nhiều kỹ năng sống hơn, đặc biệt là các kỹ năng về quản lý cảm xúc, kỹ năng ứng xử, giải quyết mâu thuẫn, giáo dục kỹ năng sử dụng mạng xã hội và cách ứng xử trên mạng xã hội,…Đồng thời, tạo cho các em nhiều sân chơi, hoạt động lành mạnh, ý nghĩa và phù hợp với đặc thù lứa tuổi, khối học,…

       Hai là, tiếp tục phát huy hiệu quả các mô hình phòng, chống BLHĐ của học sinh THPT.

       Việc nắm bắt thông tin, phát hiện kịp thời các hành vi BLHĐ có sự hỗ trợ từ nhiều mô hình phòng, chống BLHĐ trong và ngoài trường học. Đẩy mạnh phát động, khuyến khích viên chức, học sinh không ngừng sáng tạo, tìm ra những mô hình hay, ý nghĩa để khơi dậy động lực học tập, giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống, phòng (chống) BLHĐ cho học sinh. Phát huy hiệu quả các mô hình: "Trường học 3 không" (Không bạo lực học đường, không vi phạm an toàn giao thông, không có tệ nạn ma túy); mô hình Lớp học "4 Không" gắn ở mỗi phòng học (Không chơi game; không bạo lực; không nói tục, chửi thề; không hút thuốc, uống rượu bia); mô hình nhóm Zalo, Facebook; mô hình "Camera an ninh"; mô hình "Tổ học sinh nắm tin"  (Xây dựng các nhóm "ăngten", "xử lý thông tin",…của lớp) …kịp thời nắm bắt thông tin, tình hình lớp học, học sinh của lớp mình chủ nhiệm, lớp mình dạy, lớp mình học; Tiếp tục tổ chức và phát huy hiệu quả mô hình hộp thư góp ý, hòm thư "Vì tương lai bè bạn", hòm thư "Bè bạn", hòm thư "Điều em muốn nói" để phát động học sinh tham gia góp ý, tố giác những học sinh có những biểu hiện liên quan đến BLHĐ, vi phạm pháp luật,…Ngoài ra, Đoàn Thanh niên, Công đoàn các trường THPT tiếp tục tổ chức các đợt thi đua cao điểm, các cuộc thi tìm hiểu kiến thức về pháp luật (phòng, chống ma túy, HIV/AIDS, BLHĐ; an toàn giao thông,…); tiếp tục tổ chức diễn đàn "Xây dựng tình bạn đẹp, nói không với bạo lực học đường" nhằm ngăn chặn lối sống thích dùng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn trong một bộ phận học sinh hiện nay.

       Tại chính quyền địa phương xây dựng và phát huy các mô hình hỗ trợ các trường học trong phòng, chống BLHĐ, như: Tạo nhóm Zalo, Facebook liên lạc giữa Chính quyền – Trưởng ấp (khu phố), Chính quyền – BGH của các trường THPT đóng trên địa bàn; mô hình tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và pháp luật về phòng chống BLHĐ trên các phương tiện thống tin đại chúng, hệ thống truyền thanh cơ sở, hệ thống cụm (loa) phát thanh các ấp (khu phố); mô hình lực lượng công an, quân sự, dân quân xã (phường, thị trấn) hỗ trợ các trường học đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông trước cổng trường trong các giờ cao điểm: vào học, tan học,…qua đó kịp thời cung cấp thông tin, hỗ trợ các trường học trong việc phòng, chống BLHĐ. Ngoài ra, chính quyền địa phương cần quan tâm hơn nữa trong tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ - thể dục, thể thao, các loại hình câu lạc bộ để tạo sân chơi lành mạnh cho người dân.

       Ba là, thực hiện phối hợp ba môi trường: "Gia đình – Trường học – Xã hội" trong phòng, chống BLHĐ của học sinh THPT.

       Hậu quả của hành vi BLHĐ đã và đang ngày càng hiển hiện trong đời sống tâm lý của học sinh, của gia đình, của trường học và của xã hội. Do đó, cần thực hiện tốt sự phối hợp giáo dục: "Gia đình – Trường học - Xã hội".

       Các thành viên trong gia đình, đặc biệt là cha mẹ học sinh quan tâm đến con cái, đồng hành qua giai đoạn phát triển đặc biệt này; quan tâm mối quan hệ bạn bè để nắm bắt tình hình học tập và các hoạt động của con thông qua GVCN. Cha mẹ, ông bà, anh chị,… là tấm gương để con học hỏi, noi theo, không hành xử bạo lực trong gia đình; học cách kiềm chế cảm xúc; thấy hiện tượng bạo lực kịp thời báo nhà trường, thầy cô hoặc cơ quan có thẩm quyền để kịp thời can thiệp và xử lý. Chủ động liên hệ trao đổi với giáo viên chủ nhiệm để nắm được tình hình học tập cũng như những tâm tư, tình cảm và những khó khăn, lo lắng của con. Khuyến khích, tạo điều kiện để con tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện mà nhà trường tổ chức nhằm tăng tính hướng thiện cho con. Bên cạnh đó, học sinh cần nâng cao nhận thức, ý thức về hành động và những hậu quả của bạo lực; xây dựng mối quan hệ bạn bè trong sáng, lành mạnh, giúp đỡ nhau trong học tập, có ý thức tránh xa các trò chơi bạo lực, các tệ nạn xã hội; phải xác định động cơ học tập, mục đích học tập và sống có lý tưởng.

       Nhà trường thường xuyên nhắc nhở, kiểm tra đội ngũ giáo viên quan tâm mọi đối tượng học sinh, tận tình tiếp thu kiến thức, tâm lý học sinh. Thực hiện lồng ghép việc giáo dục đạo đức vào các hoạt động chính khoá và ngoại khoá: giáo dục kỹ năng sống (ứng xử, cách giải quyết các xung đột..); ý thức chấp hành pháp luật. Bố trí GVCN khoa học, hợp lý,… quan tâm lựa chọn, phân công có nhiều kinh nghiệm, kiến thức trong phòng, chống BLHĐ chú trọng theo đặc điểm tâm sinh lý học sinh theo khối học, linh hoạt từng năm học,…để có cách tác động, điều chỉnh, hỗ trợ kịp thời. Kiện toàn Tổ Tư vấn tâm lý học đường: tư vấn tâm lý, sức khỏe giúp các em hạn chế suy nghĩ tiêu cực, hành vi bột phát, quá khích, trầm cảm,…dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Thực hiện chặc chẽ bản thỏa ước giữa nhà trường và cha mẹ học sinh để giao ước giáo dục đạo đức, lý tưởng, kỹ năng sống, học tập cho học sinh.

       Chính quyền địa phương phối hợp tốt với trường học giữ an toàn trật tự tại các cổng trường vào những giờ cao điểm, có biện pháp ngăn chặn kịp thời những hành vi tụ tập kéo bè kết phái xung quanh trường và ngoài khuôn viên trường. Quản lý tốt các trò chơi hoặc đánh bài và các hình thức cá cược ăn tiền hoặc có thưởng cám dỗ học sinh. Quan tâm phối hợp nhà trường trường hợp học sinh chưa ngoan Ngoài ra, Ban đại diện cha mẹ học sinh, Hội khuyến học có biện pháp giúp đỡ để những học sinh có hoàn cảnh khó khăn được an tâm học tập. Các ngành chức năng phối hợp các trường học nói chuyện chuyên đề, giáo dục về giới, về sức khỏe sinh sản vị thành niên, tuyên truyền về phòng, chống các tệ nạn xã hội xâm nhập vào nhà trường như ma túy, giáo dục về an toàn giao thông, về phòng cháy chữa cháy; giáo dục kĩ năng sống, giao tiếp và ứng xử cho học sinh,…

       Bốn là, tăng cường phối hợp ngăn ngừa hành vi vi phạm BLHĐ của học sinh THPT.

       Chú trọng việc ngăn chặn từ sớm các hành vi ở học sinh có thể dẫn đến BLHĐ. Cần theo dõi, quan tâm, có kế hoạch giáo dục riêng đối với những học sinh chưa ngoan, thường xuyên vi phạm nội quy nhà trường, thông tin kịp thời đến gia đình để phối kết hợp giáo dục, uốn nắn, ngăn chặn có thể gây ra hành vi BLHĐ trong và ngoài nhà trường. Quan tâm học sinh có "cá tính", biểu hiện nguy cơ bạo lực được tư vấn tâm lý và theo dõi. Cha mẹ học sinh thường xuyên quan tâm phát triển tâm, sinh lý, học hành, bạn bè, sở thích của con,…Khi phát hiện học sinh có hành vi gây ra BLHĐ, nhà trường phối hợp các cơ quan chức năng, cha mẹ học sinh để ngăn chặn sớm các hành vi BLHĐ, có biện pháp giám sát, hỗ trợ, can thiệp. Phối hợp ngành Y tế, các cơ quan chức năng theo dõi, đánh giá sự an toàn của học sinh bị BLHĐ. Trường hợp vụ BLHĐ vượt quá khả năng giải quyết của nhà trường thì thông báo kịp thời với Công an, UBND xã, phường, thị trấn và các cơ quan liên quan để phối hợp xử lý theo quy định của pháp luật. Nhà trường, chính quyền địa phương, cha mẹ học sinh phải được trang bị kiến thức, kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin để nắm bắt kịp thời các hành vi manh nha trên mạng xã hội và không gian mạng.

       Năm là, tăng cường thanh tra, kiểm tra tổ chức thực hiện phòng, chống BLHĐ của học sinh THPT.

       Chính quyền địa phương, các ban, ngành có liên quan chú trọng thanh tra, kiểm tra điểm trường trong thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo về xây dựng và đảm bảo môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống BLHĐ tại các trường học; Ngoài ra, phối hợp cơ quan chức năng, Đoàn kiểm tra liên ngành,…thực hiện kiểm tra, giám sát các tụ điểm văn hóa; các cơ sở kinh doanh dịch vụ văn hóa, trò chơi điện tử, trò chơi game trực tuyến,… mang tính chất bạo lực đối với học sinh. Tổ chức tuyên truyền giáo dục pháp luật, các buổi sinh hoạt chuyên đề nhằm nâng cao nhận thức, ý thức của học sinh trong việc "nói không với hành vi bạo lực và tệ nạn xã hội". Định hướng việc sử dụng mạng xã hội: Zalo, Facebook,…trong học sinh và cán bộ, giáo viên tuân thủ các quy định của Luật An ninh mạng; không đăng tải, bình luận, chia sẻ tin xấu độc, chưa được kiểm chứng trên mạng internet. Kịp thời đề xuất xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật nhằm răn đe, giáo dục

       Tóm lại, phòng, chống BLHĐ trong các trường THPT không chỉ ngành giáo dục mà toàn xã hội để đem lại môi trường học đường lành mạnh, tiến bộ, văn minh. Do đó, để "đẩy lùi" tình trạng BLHĐ cần nhận thức rõ nguyên nhân, hậu quả của BLHĐ gây ra, tầm quan trọng của công tác phòng, chống BLHĐ, vai trò của của từng chủ thể tham gia thực hiện trong phòng, chống BLHĐ và cần phải thực hiện đồng thời các giải pháp nêu trên./.

  ThS. Võ Đình Nguyên Hạnh

         Khoa NN&PL

TÀI LIỆU THAM KHẢO

- Quốc hội (2005), Luật Giáo dục năm 2019.

- Chính phủ (2017), Nghị định số 80/2017/NĐ-CP, ngày 17/7/2017 của Chính phủ "Quy định về môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường".

- UBND tỉnh Long An (2023), Kế hoạch số 555/KH-UBND ngày 07/3/2023 của UBND tỉnh Long An "về triển khai thực hiện Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 01/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác xây dựng văn hóa học đường trên địa bàn tỉnh Long An".

- Sở Giáo dục và Đào tạo (2023), Kế hoạch số 152/KH-SGDĐT ngày 16/01/2023 của Sở GD&ĐT tỉnh Long An "về thực hiện công tác đảm bảo an ninh, trật tự trường học năm học 2022-2023".

- Sở Giáo dục và Đào tạo (2023), Kế hoạch số 1043/KH-SGDĐT ngày 31/3/2023 của Sở GD&ĐT tỉnh Long An "về Triển khai thực hiện Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 01/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác xây dựng văn hóa học đường của ngành Giáo dục và Đào tạo".

- Sở Giáo dục và Đào tạo (2023), Kế hoạch số 1133/KH-SGDĐT ngày 06/4/2023 của Sở GD&ĐT tỉnh Long An "về xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học của ngành Giáo dục và Đào tạo năm 2023".

- Trường Chính trị Long An (2023), Các bài Hội thảo "Nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống bạo lực học đường của học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Long An".

- Trường Chính trị Long An (2023), 480 phiếu khảo sát về thực trạng phòng, chống BLHĐ tại 40 trường THPT trên địa bàn tỉnh Long An.

[1] 480 phiếu khảo sát, gồm: Chủ nhiệm lớp (120 phiếu), Cha mẹ học sinh (120 phiếu), Học sinh THPT: (240 phiếu).

[2] Nghị định số 80/2017/NĐ-CP, ngày 17/7/2017 của Chính phủ "Quy định về môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường"; Chỉ thị số 993/CT-BGDĐT, ngày 12/4/2019 của Bộ Giáo dục và Đào tạo "Về việc tăng cường giải pháp phòng, chống bạo lực học đường trong cơ sở giáo dục"; Kế hoạch số 558/KH-BGDĐT, ngày 10/7/2019 của Bộ Giáo dục và Đào tạo "Phòng, chống bạo lực học đường trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên năm 2019"; Thông tư số 38/2019/TT-BLĐTBXH, ngày 30/12/2019 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội "Hướng dẫn xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp";

[3] Năm học 2018-2019: 14 vụ, 26 học sinh vi phạm; Năm học 2019-2020 29 vụ, 59 học sinh vi phạm; Năm học 2020-2021: 31 vụ, 85 học sinh vi phạm; Năm học 2021-2022: 28 vụ, 41 học sinh vi phạm; Năm học 2022-2023: 06 vụ, 07 học sinh vi phạm.